دفاع از منش و روش کوروش بزرگ هخامنشی (ذوالقرنین

انچه را اینک میخواهیم مورد بررسی قرار دهیم مقاله ای است از "مسلمان ایرانی" نام . گاه و بیگاه میبینیم این مقاله با ایرادات و اشتباهاتی که دارد مکرر منتشر میشود حتی یکی از حضرات اخوند(!) که باید الگو و مصحح علمی و تاریخی مخاطبین مذهبی خود باشد(شما بپای باسوادی حضرتش بنویسید) نیز انرا از روی ناچارای و درماندگی و با شوق و ذوق فراوان منتشر ساخته است! این مقاله را میتوانید در اینجا ، اینجا ، اینجا ، اینجا و.... ببینید

نوسینده مذکور در اغاز مینویسد "کتزیاس تأکید بر رذالت کوروش دارد و هرودوت او را میستاید."

و ازقول کتزیاس می اورد

در ادامه هم ایشان استدلالهایی علمی (!) بر تفوق نظر هریک از مورخین مذکور ذکر میکند که از نقل ان بدلیل طولانی شدن خودداری میکنیم .

در پاسخ باید گفت :

یکم . عموم محققین جدید نوشته های کتزیاس را از نظر سطح اعتبار دون تاریخ هرودت می دانند . از دید مورخین قدیم نیز کتزیاس فردی جاه طلب معرفی شده است که میخواسته با نوشتن تاریخ جا پای هرودت نهد. از اینرو مورخینی چون یوسفوس یونانی وی را دروغ گو و افسانه ساز گفته اند . فوتیوس در خلاصه کتاب پرسیکا کتزیاس اوده است که هنگام سفر به هنداو چنین دیده «کتزیاس مورخ چشمه ی را وصف کرده است که هرسال پر از طلای مذاب میشود. وهرسال صد کوزه ازآن پر میکنند..او همچنین از اهنی که در ته چشمه یافت می شود صحبت کرد است. کتسیاس ادعا میکند که دو شمشیر داشته است که از این فلز ساخته شده بوده اند ..او در مورد این اهن میگوید اگر انرا به زمین بزنند سیل،تگرگ، رگبار و توفان را متوقف میکند . کتسیاس حتی ادعا میکند که شاه (=خشایارشا) دوبار در برابر چشمان او به این کار معجزه اسا دست زده است !» فوتیوس در همین چکیده ی کتابش پرسیکا در بند۴۶ کتاب کتزیاس نوشته است « کتزیاس گزارش کرده است که در مرکز هندوستان انسانهای سیاهپوستی یافت میشوند که آنان را کوتوله می نامند..اما الت تناسلی انان چندان دراز است که تا قوزک پایشان اویزان است » البته انچه را ذکر کردیم یکی از هزار نمونه هاست . (ن.ک: یونانیان و بربرها ، نوشته امیر مهدی بدیع ، نشر توس ،جلد۲ صفحه ۱۰) + وصف حیوانات عجیب و غریب هند که گوید خودش چنین دیده! محققین جدید معتقدند وی حتی هند را هم ندیده و تنها روایات را ذکر کرده وگفته خودم دیدم! و مورخین قدیم چون ارسطو، اریان، سترابون و لوسین ، ناقد سخت نوشته های وی بوده اند (پیرنیا1/80) (بنابراین یکی از وجوه افتراق عمده هرودوت و دیگر مورخان با کتزیاس اینست که هرودوت میگوید چنین شنیده ام و گاه صحت انراتضمین نمیکند ولی کتزیاس افسانه های عجیب نقل کرده و میگوید دیده ام!!)

دوم . از انجا که نمی توان گزارشات افسانه وار و دروغهایی که کتزیاس داده است را بکل تاریخش تعمیم داد باید نوشته های او بررسی موردی قرار گیرد . اگر نویسنده این مقاله که بارها از پیرنیا نقل قول کرده است ، این نوشته ها را بی طرفانه نوشته بود حتما استدلال پیرنیا بر رد گفته های کتزیاس را هم می اورد و اینگونه راستی و درستی را زیر سایه سیاه دروغ پنهان نمیکرد.

جز کتزیاس تمام مورخین یونانی وی را نوه ی پادشاه ماد گفته اند.... « عقیده کتزیاس که اصلا کوروش با استیاگ قرابتی نداشته صحیح نیست، زیرا سایر مورخین و هرودوت اورا نوه ی استیاگ خوانده اند. عقیده کتزیاس را هم که کوروش پسر چوپانی بود و به راهزنی اشتغال داشت نمی توان باور کرد به خصوص که نبونید اورا پادشاه انشان معرفی کرده و گوید که در سال هشتم سلطنت خود همدان را تسخیر کرد نبونید معاصر کوروش بود و حال انکه کتزیاس تقریبا دویست سال بعد از او می زیست.(پیرنیا1/220) همچنین کوروش در کتیبه بابلی خود را پسر شاهان انشان مینامد یعنی پدر و پدربزرگ و پدرجد خودرا شاه انشان معرفی میکند. پس از این نظر نیز نوشته های کتزیاس افسانه پردازی است باهم چند قطعه از این کتیبه را مرور کنیم :

۲۰-منم «کـورش»، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه بابِـل، شاه سومر و اَکَّـد، شاه چهار گوشه جهان.

۲۱٫ پسر «کمبوجیه» ‹کـَ- اَم- بو- زی- یه›، شاه بزرگ، شاه «اَنْـشان»، نـوه «کـورش» (کـورش یکم)، شاه بزرگ، شاه اَنشان، نبیره «چیش‌پیش» ‹شی- ایش- بی- ایش›، شاه بزرگ، شاه اَنشان.

۲۲٫ از دودمـانی ‌کـه ‌همیشه شـاه بـوده‌اند و فـرمانـروایی‌اش را «بِل/ بعل» ‹بـِ- لو› (خداوند/ = مردوک) و «نَـبـو» ‹نـَ- بو› گرامی می‌دارند و با خرسندی قلبی پادشاهی او را خواهانند. آنگاه که بدون جنگ و پیکار وارد بابل شدم؛(منبع)

+ مهر کوروش اول پدر بزرگ کوروش بزرگ (ماخذ)

+نخستین نگاهمان از بین النهرین، از خاستگاه تاریخی لوح گلی کورش است. آیا پس از گشودن بین النهرین، امکان گفتن این دروغ برای کورش، که خود بنویسد : «کورش، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه نیرومند، شاه بابل، شاه سومر و اکد، شاه چهارسوی جهان، پسر کمبوجیه، شاه بزرگ، شاه شهر انشان، نوه ی کورش، شاه بزرگ، شاه شهر انشان، نتیجه ی چیش پیش، شاه بزرگ، شاه شهر انشان، خلف پاینده ی دوده ی شاهی»، چقدر فراهم بوده است ؟
گزارشی غیر قابل تحریف از آشور نیز نوشته ی کورش را درباره ی نیاکانش تایید می کند. از یکی از کتیبه های آشوربنی پال چنین برمی آید که کورش اول، پسر چیش پیش، در سال 639 پیش از میلاد فرمانروای پارسوماش و همچنین انشان بوده است.[23] هنگامی که در سال 646 پیش از میلاد، پس از پیروزی آشوربنی پال بر ایلام و تصرف شوش، تا کوه های انشان پیش تاخت، کورش اول پسر چیش پیش صلاح را در آن دید، که با تسلیم به موقع، سرزمین خود را از تخت و تاز در امان نگه دارد. این رویداد را نبشته ای که در این باره از آشوربنی پال بر جای مانده است به طور انکارناپذیری فاش می کند :

«... از پیروزی بزرگی که سپاهیان من به یاری خدایان در ایلام داشتند و در نتیجه من همه ی سرزمین ایلام را مانند توفان درنوردیدم، کورَش [24] (کورش)، شاه پارسَوا آگاه شد و با فرستادن باج و همچنین پسر خود به پایتخت من نینوا، به فرمانروایی من گردن نهاد و از من درخواست کرد که سرور او باشم.»[25] (ماخذ)

داریوش و کتیبه بیستون : نخست میگوید از دودمان پیش از این ۸نفر شاه بودند و دربند ۱۳ میگوید من تبهکار نبودم نه من و نه هیچیک از دودمانم!

بدیهی است با پیش چشم داشت این گزارشها و اسناد رسمی و کاوشهای باستانشناسی جای هیچ شک و شبهه ای نمی ماند که با صدای بلند و یقین کامل بگوییم گزارش کتزیاس جز دروغ و افسانه پردازی چیزی نیست!

اهمیت روشن ساختن این موضوع بحدی است که دوستمان جناب مسلمان ایرانی و دیگرکسان متعصب متحجر، هرجا که خواسته اند از دروه هخامنشیان نقدی داشته باشد از نوشته کتزیاس بعنوان سند تاریخی یاد کرده اند !

ایشان در جایی نوشته اند :

البته این سخن درست است وگزنفون بقول مرحوم پیرنیا از داستانهای ایرانیان نقل قول کرده است و توصیفات او بیشتر به داستان کیخسرو شبیه است اما همین مورخ در جای دیگر در وصف چگونگی لشکرکشی کوروش کوچک نویسد « گویند ، وقتی که پارسی ها مملکت ماد را تسخیر کردند یا منقرض کردند » که نشان میدهد روایت درست هم در اینباره نقل کرده است . (پیرنیا221)

در ادامه اورده اند :

طبق نظر هرودوت کوروش با اینکار جلوی غارت را گرفت اما اینکه این رفتار کوروش یک فریبکاری است یا اینکه یک سیاست درست ؟ باید کمی تاریخ اسلام را نگاه کنیم البته در اینجا هرگز قصد نداریم قیاسی انجام داده باشیم اما شاید یادداوری این رفتار نشان دهد که چنین سیاستی صحیح است چنانکه پیامبر اسلام نیز برای تازه مسلمانان و حتی پس از فتح مکه برای کفار مکه سهمی بیشتر از غنایم درنظر گرفت تا اینکه انها را در کنار پیامبر نگهداشته و از یکسو از فتنه گری انها بکاهد و از سویی دل انها را به اسلام گرم کند . این عمل پیامبر حتی مورد اعتراض دیگر مسلمانان نیز واقع شد

از ان تعداد لشکرکشی که کوروش داشته است تنها در یک ماخذ تاریخی تصریح به کشتن پادشاه دشمن شده است و ان سند بابلی است . تمام مورخین یونانی اذعان دارند که کوروش پس از تسخیر ماد ، کرزوس را نکشته است . باید توجه داشت که هرودوت بفاصله کمترا۵۰ ساله بامرگ کوروش میزیسته اما این نکته نیز حائز اهمیت است که وی از اهالی امپراتوری لیدیه بشمار میرفت شهر هالیکارناس، وی در ایالت کاریا زاده شد جایی که در اسیای صغیر و جز شاهنشاهی هخامنشی بود بالیده گشت . بنابراین گزارش اوراهم دراینباره نمیتوان بسادگی نادیده گرفت بخصوص اینکه طبق دیدگاه یونانی ، کرزوس نتنها کشته نشد بلکه ب سمت مشاور کوروش درامد و در جنگهای بعدی مثلا جنگ با ماسازت ها باردیگر حضور اورا می یابیم و حتی پس از کوروش نیز زنده بود و در دربار حضور داشت و به کمبوجیه مشاوره میداد!

در ادامه منطق عجیب نویسنده را میبینم ایشان نوشته اند :

بگذارید این گفته را خلاصه کنیم

1- پیامبر اسلام ، منزل ابوسفیان را مکان امن اعلام کرد و ابوسفیان اظهار اسلام کرد. و فتح مکه از طریق جنگ بدست نیامد!

2- کوروش ماد و لیدی را از طریق جنگ تسخیر کرد

3- در نبرد بنی قریظه پیامبر اسلام به قضاوت سعد بن معاذ ، گنهکاران انان را اعدام کرد نتیجه میشود که :

4- چون کوروش بمانند پیامبر اسلام سران دشمن را نکشت! پس دلیل جنگش کشورگشایی بوده است . و برای این انهارا نمی کشت تا برعلیه انها قیام نکنند!!

این سخن غریب و منطق عجیب ایشان، خصوصا در بند 3و4 که مغالطه هایی اشکار است مارا انگشت بدهان نگه داشته است . براستی خصومت و دشمنی ، ادمی را تا چه حد میتواند دور از حقیقت ومنطق بپیش ببرد تا که به چنین یاوه هایی دست یازد؟!

اگر بگوییم پیامبر سران دشمن را کشته ، یعنی قصد کشور گشایی نداشته ؟! پس اینهمه جهانگشاهانی که بمحض ورود بر شهرها سران انجا را بدم تیغ میسپردند قصد کشورگشایی نداشتند؟

رفتار پیامبر با یهودیان بنی قینقاع و بنی نضیر که انها را به حال خود واگذاشت و فقط امر به هجرت انها داد را چه کنیم؟ که هیچکدام از انها را نکشت با اینکه اغاز گر فتنه و جنگ بودند .یعنی باید از این گزاره نتیجه بگیریم که پیامبر قصد کشورگشایی داشته است ؟!!

البته درباره گزاره 1نیز باید گفت که لشکر کفار از هیبت و زیادی مسلمین تسلیم شد و مکه را تسلیم پیامبر کرد واین هرگز بدین دلیل نبود که فتح مکه بدون درگیری و خونریزی صورت پذیرفت چنانکه ابن هشام درسیره خود اورده است :

«در ميان مردم مكه چند تن با تسليم شدن در برابر پيغمبر اسلام مخالف بودند و اينان: عكرمة بن ابى جهل و صفوان بن امية و سهيل بن عمرو بودند كه گروهى را با خود همراه كرده و در كوه "خندمه" براى مقاومت در مقابل سپاه‏ مسلمين موضع گرفتند.دسته‏اى كه خالد بن وليد سر كرده آنها بود عبورشان از خندمه افتاد و جنگ ميان آنها با گروه مشركين درگير شد، و بالاخره مشركين دوازده يا سيزده نفر تلفات داده و بقيه منهزم شدند، و از مسلمانان نيز دو نفر بنامهاى خنيس بن خالد و كرز بن جابر راه را گم كرده از لشگر خالد دور شدند و از اين رو بدست مشركين كشته شدند. و جز اين دو، مرد ديگرى نيز از قبيله جهينة بنام سلمة بن ميلاء كشته شد.» سیره ابن هشام2/207

وهمچنین پیامبر چندین نفر را بدلیل گنهکاریشان نبخشید و دستور به قتل انها داد. همان 2/213

و طبق مندرجات کتاب عزرا باب اول کوروش 5400 ظرف طلا و نقره که از اورشلیم برسم غارت به بابل اورده شده بود به یهودیان رد کرد .

در ادامه ایشان دو سوال مطرح میکند

درپاسخ باید گفت که اولا هیچ اشکالی ندارد که در ضمن خدمت بخلق بگستره عدالت کشوری هخامنشی افزوده شود . چنانکه سلیمان و داود نیز امپراطوری یهود را با اعمال شاقه گسترش میدادند. ثانیا اورشلیم در تاریخ خود بارها بین قوای منطقه ای غارت و به بردگی برده میشد گاه بابلیان گاه مصریان و گاه اسوریان انرا زیرو زبر میکردند در زمان کوروش انجا جز پادشاهی بابل بود و با فتح بابل انجا نیز جز کشورهای تابع کوروش بدر امد. ثالثا یهودیان از جانب کوروش این حق را یافتند که در اورشلیم برای خود حاکمی برگزینند و او طبق کتاب عزرا "شیشنصر " نام داشت.

درباره هرمطلبی باید بررسی موردی صورت گیرد و بدون اقامه دلیل هیچ مطلبی دراینباره پذیرفتنی نیست و گرنه باید گفت پس چرا یهودیان که سالها در اسارت مصریان و بابلیان بوده اند چرا انها فراعنه و پادشاهان مصر و بابل را نستوده اند؟!! مگر شاهان انجا نمیتوانستند با انهمه اشرافی که بر رفتار و اعمال یهود داشتند امر به ستایش خود در کتب مقدسه اینان کنند؟! از این منظر نیز گفته جز سخنی سخیف ارزشی نخواهد داشت.

طبق گفته ی گزنفون (پیرنیا 1/253-527) -خلاصه : پس از حرکت کوروش به سمت ارمنستان پادشاه این کشوز فرار کرده و به کوهستان میرود . کوروش به انها اعلام میکند که اگر بمانند کسی با انها کاری ندارد ولی هرگاه فرار کرده دستگیر شوند باانها چون دشمن رفتار میشود پس از این اعلام عده زیادی از ارامنه ماندند وفقط تعدادی با پادشاه ارمنستان فرار کردند....در ادامه تیگران پسر شاه در پی سخنان کوروش تاج را از سر پدر برداشته و بکوروش تسلیم میشود و پادشاه ارمنستان با این قید که حرفهای تیگران را کوروش گوش دهد او قبول خواهد کرد مقداری قشون و پول بفرستد بدین ترتیب برخلاف گفته ی مسلمان ایرانی راستگو (!) هیچ جنگی بین کوروش و پادشاه ارمنستان رخ نمی دهد

و بعد از این ماجرا کوروش تصمیم میگیرد در ان دیار با وحشیانی که به شهرهای ارامنه حمله برده و انهارا غارت میکردند بجنگند و چنین میکند و سپس از پادشاه ارمنستان مقداری وسائل ، کارگر و صنعتگر میطلبد و درآن دیار دژی مستحکم برای جلوگیری از اقوام وحشی میسازد

این گفته نیز خلاف حقیقت است چون کتیبه های بابلی نبونید که معاصر کوروش است نشان میدهد که این شاه ماد بود که اغازگر جنگ بوده است .

« شاه آستیاگ، سپاهش را فراخواند. آنان بسوی کوروش، شاه اَنشان به پیش تاختند تا به نبردی پیروزمندانه با او در آیند. اما سپاهیان آستیاگ بر شاه خود شوریدند. او را به زنجیر کشیده و به کوروش سپردند. آنگاه کوروش، بسوی کشور هگمتانه پیش تاخت و سرای پادشاهی او را تصرف کرد. » منبع

اصلاح میکنم درر فتح ماد + فتح لیدی اغاز گر جنگ نبوده است و در فتح ارمنستان نیز کوروش برای وارسی رفته بود تا پادشاه این کشور خراج خود را بپردازد و کوروش علاوه برگرفتن خراج بدون جنگ از این پادشاه موفق میشود وحشیانی که شهرهای ارامنه را غارت میکردند را شکست داده و درانجا دژی مستحکم بنا کند

دراینباره باید گفت که سیاست هخامنشیان که از کوروش شروع میشود احترام به عقاید ملل دیگر بوده است. همانگونه که کوروش خودرا مورد مرید خدایان بزرگ ملل دیگر قرار میدهد دیگر شاهان هخامنشی (جز یکی دو تن از انها) نیز بهنگام فتح کشوری به اعتقادات ملل دیگر احترام میگذاشتند اکثر شاهان هخامنشی با وجود اینکه در تخت جمشید به اهورامزدا ، به ایزد مهر ، به ایزد اناهیتا -که همگی از عناصر زرتشتی است- قسم یاد میکردندوان را خدای بزرگ خویش میخواندند بهنگام فتح کشوری جدید به خدایان ان ملت برسم کوروش کبیر احترام میگذاشتند از انجمله میتوان به رفتار کمبوجیه و داریوش بزرگ اشاره کرد که همگی سیاست کوروش را دنبال کردند .برای دریافتن ژیشینه ی اتخاذ چنین سیاسیتی بد نیست حال و روز اقوام پیش از کوروش را مرور کنیم. روزگاری که اقوامی چون سومریها ، اکدی ها ، بابلی ها ، عیلامی ها ، اسوری ها ، مادها ، فینقی ها و یهودیها بایکدیگر برسر بت های خود میجنگیده و خونهای بسیار میریختند پس از شکست یکی ، خدایان قوم مغلوب خرد شده ، یا دزدیده شده و یا به اسارت برده میشد . پس از مدتی قوم مغلوم سربه قیام و انتقام برمیداشت و همانکار را با قوم غالب میکرد و به این ترتیبکشتارها و غارتهای بسیار روی میداد. عامل اصلی قتل و غارت که چندین سده در این منطقه جریان داشت هماره توهین به خدایان ملل مغلوب بوده است هرکدام از اینان که بردشمن خود پیروز میشدند پس از قتل عام و غارت مردمان یکدیگر، خدای ان منطقه را به اسارت به دیار خود میبردند و باز پس چندی عده ای برای انتقام برمیخواستند و خدای قوم دیگر را به اسارت میبردند. در اینجا میبنیم که جنگهای مذهبی این اقوام چه بدبختیها نصیب مردمان این منطقه میکرد. با روی کار امدن کوروش و هخامنشیان شاهد سیاست جدید هستیم تا انجا که علاوه بر عدم کشتار مردمان ورافت با ملل مغلوبه ، احترام به خدایان همه ی اقوام و ملل منطقه نیز از جمله رفتارها و سیاستهای دولت هخامنشیان و سرسلسله انها کوروش بزرگ قرار گرفته است. و در میان پیامبران یوسف نیز هست که او نیز برای کمک به مردمی بت پرست حاکمیت شرک را میپذیرد تا به اینان که بت پرستند کمک کند! این استدلال امام رضا نیز هست. خدایانی که در ذهن و ضمیر مردمان انروزگار و اندیار ریشه بسیار عمیق داشتند برای خشکاندن چنین کاری نیاز به کارهای فرهنگی و عقیدی بسیار بود همانگونه که پیامبر اسلام در اغاز وقتی در مکه بود هرگز بت شکنی نکردند دست بتبلیغ زدند ارام ارام کارهای فرهنگی و عقیدی انجام دادند و سرانجام پس از گذر بیست سال از اغاز بعثت وقتی که مسلمین در اکثریت بودند و براین باور شده بودند که بتها و خدایان باطل اند انهارا ازمیان برد!

جالب است کوروش تنها نبو را پرستش نکرده است بلکه او خدای یهودیان را هم ستوده است و انرا خدای حقیقی شمرده است کوروش پس از فتح بابل و ازادی یهودیان و تعمیر و مرمت شهرهای صور و صیدا که بخت النصر ویران کرده بود و نیز پس از اینکه دستور به ساخت معبد یهودیان میدهد دستوری صادر میکند. باهم بخوانیم :

عزراباب1 بند2: «کوروش پادشاه فارس چنین میفرماید : یهوه خدای اسمانها جمیع ممالک زمین را بمن داده و مرا امر فرموده است که خانه ای برای وی در اورشلیم که در یهودا است بنا کنم .بند3 : پس کیست از شما از تمامی قوم او که خدایش با وی باشد ؟ او به اورشلیم که در یهودا است ، برود و خانه یهوه را که خدای اسرائیل است و خدای حقیقی است در اورشلیم بنا نماید. بند 4: وهرکه باقی مانده باشد ، در هرمکانی از مکانهایی که در آنها غریب می باشد ، اهل ان مکان اورا به نقره و طلا و اموال و چهارپایان علاوه بر هدایای تبرعی به جهت خانه خدا که در اورشلیم است اعانت نماید»

در اینجا کوروش خدای یهودیان را خدای اسمانها ، جمیع ممالک را بکوروش داده ، خدای حقیقی نامیده است صفاتی که هرگز برای بتهای بابلی ذکر نکرده است .

چنانکه گفته آمد دانستیم که اکثر شاهان هخامنشی سیاست تساهل دینی برقرار کردند و علاوه براینکه برخدای خویش اهورامزدا و امشاسپندانی چون مهرو بهمن و اناهیتا و برسم و ارت ایمان داشتند با این وجود بهنگام عزیمت به دیگر ملل به خدایان ان مردم نیز احترام گذاشته و خدای انهارا خدای خود میخواندند . شاید دربین شاهان هخامنشی تنها خشایارشا باشد که سیاست کوروش و داریوش را ادامه نداد . باری ، در زمان خشایارشا است که شکل مغانه دین زرتشتی رسمیت پیدا می کند این شاه هخامنشی ، سیاست دینی کوروش و داریوش را نداشت هرگاه انان به دین و خدایان و مقدسات و معتقدات ملت های دیگر احترام می نهادند ، وی یا بر اثر فکر دینی و تعصبی که داشت ، یا به مقتضای سیاست ، در این امر سختگیری میکرد . دریکی از سنگ نوشته های خشایارشا، پس از مقدمه ی تکراری که درباره اهورامزدا و ستایش وی و این که نیروی شاهی منبعث از اوست می گوید

...چنین گوید پادشاه خشایارشا: چون من شاه شدم ، در این سرزمین که در بالا از آن یاد شد ناارامی هایی بود . از آن پس اهورمزدا مرا یاری کرد ، بخواست او این سرزمین را زدم. در این سرزمین ها جایی بود که پیش از این دیوان پرستیده می شدند. پس از آن به خواست اهورامزدا این لانه دیوان (= daeva-dana) را ویران کردم و فرمان دادم ، دیوان نباید پرستیده شوند . ان جا که پیش از این دیوان پرستیده می شدند ، من اهورامزدا را در برزمن barzman و ارته arta (=برسم و ارت دو عنصر زرتشتی -اوستایی) پرستیدم . اگر چیزی دیگر چیز بدی کرده شده بود ، من آن را نیکو کردم ، و هر آنچه من کردم به خواست اهورامزدا کرد..

تو ای فرزند زمانهای آینده ، هرگاه چنین می اندیشی : من می خواهم که در زرندگی خوشبخت شی یاته Shiyata و پس از مرگ رستگار (=ارتاون Artavan) بشوم از دادی (=داته Data) که اهورامزدا مقرر کرده است پیروی کن . اهورمزدا را در برزمن و با ارته پرستش کن... (ن.ک.وندیداد،نوشته هاشم رضی،مقدمه 1/75-76+ ایین مغان،نوشته هاشم رضی ص۸۴+۱۵۰-۱۵۱)

واین نشان سیاست دینی متفاوت خشایارشا است چون به شاهی رسید با شورش مصر و بابل روبرو شد در بابل پس از چندبار شورش وی با سپاهی به انجا شتافت برخلاف کوروش به معبد مردوک خدای بزرگ بابلیان تاخت تندیسه زرین مردوک که از زر ناب و با گوهر اراسته بود بیرون کشید و کاهن معبد مردوک کشته شد. ایا میتوان گفت که خشایارشا بعنوان نوه کوروش و فرزند داریوش دینی جدای از پدر و پدربزرگ خود داشته است؟!

نخست باید درنظر داشت که کوروش جنگهای زیادی دراسیا داشته وتعداد کمی ازانها درتاریخ گزارش شده است چنانکه هرودت در کتاب اول(=کلیو) بند ۱۷۷ مینویسد :

هنگامی که هارپارگ به غارت نواحی اسیای صغیر مشغول بود، کوروش نیز به تسخیر اسیای اصلی سرگرم بود. وی تمام اقوام را مطیع خود کرد حتی یکی از انهارا معاف نداشت. ما ازذکر اسامی عده زیادی از این اقوام خودداری میکنیم و فقط از انهایی نام میبریم که بیش از دیگران برای او مشکلات ایجاد کردندو از این حیث بیشتر شایسته میباشند که از انها سخن گوییم. تاریخ هرودت جلد۱ ترجمه دکترهادی هدایتی چاپ اول دانشگاه تهران ۱۳۳۶

نویسنده وبلاگ اسلام مخالف بیفکری در اینجا اشاره نخست ظن افسانه بودن گزارش گزنفون را مطرح میسازد که دراینباره قبل از هرچیز باید گفت نوشته های گزنفون در کلیات صحیح است و درجاهای دیگر نیز کلیات نوشته او شبیه به کلیات مورخان دیگر است نیز اینکه گزنفون گفته است ارمنستان را مطیع کرده و به انجا سفری داشته جدای از گزارشات او ، صحیح است چرا که گزارش او با کتیبه بیستون اثبات میشود که دران داریوش بزرگ ارمنستان را جز ممالک هخامنشی شمرده که دراغاز سلطنتش بر او شوریده است . و قدر مسلم اینست که کوروش انجا را ضمیمه خاک هخامنشیان ساخت چه اینکه کمبوجیه در مدت کوتاه سلطنتش تنها بمصر لشکر کشید. اما اینکه کوروش در ان دیاری دژ و سدی مستحکم ساخت با گزارشات مورخین و جغرافی دانان مسلمانی چون شمس الدین ابوعبدالله بن محمدبن احمد مقدسی (قرن چهارم هجری) در کتاب معروف احسن التقاسیم و نیز گزارش سیاحان یهودی چون رابی بنیامین اثبات میشود. بعلاوه در گزارش گزنفون از اعتراض مردم ارمنستان از قومی یاغی سخن بمیان است که به شهرهای ارمنی حمله کرده و انهارا غارت میکردند.

مقدسی در گزارش خود چنین نویسد شرح کامل :

ترجمه ااحسن التقاسیم 2/531 (پاورقی ها از مترجم است) :

سد ذو القرنين [2]: در كتاب ابن خرداذبه [3] و جز او داستان اين سد را يكسان ديدم و من متن خرداذبه و سند او را مى‏آورم، زيرا كه او وزير خليفه بود و دانشهاى انباشته در گنجينه‏هاى امير مؤمنان دست مى‏داشت، او مى‏گويد: سلّام مترجم [4] برايم گفت: هنگامى كه‏

______

احسن‏التقاسيم،‏2/532

واثق باللّه در خواب [1] ديد كه گويا سدى كه ذو القرنين ميان ما و ياجوج و ماجوج ساخته بود باز شده است [2]، مرا بدانجا فرستاد تا آنرا بازرسى كرده گزارش بياورم، واثق يك بار ديگر نيز محمد بن موسى خوارزمى منجم را به ترخان پادشاه خزر فرستاده بود [3] اين بار او پنجاه تن [4] را همراه من كرد و پنجاه هزار [5] دينار در اختيار من نهاد و ديت مرا نيز ده هزار درم بمن داد و دستور داد كه به هر يك از پنجاه تن يك هزار درم و هزينه يك سال را [6] بدهند و دويست قاطر براى باركشى به من داد.

پس ما با نامه دستور كمك از واثق براى اسحاق بن اسماعيل كه فرمانرواى ارمنيه و ساكن تفليس بود، از سرّ من را [7] بيرون آمديم. پس اسحاق‏

____________

احسن‏التقاسيم‏2/533

نيز نامه‏اى به فرمانرواى سرير براى ما نگاشت، سپس فرمانرواى سرير نيز نامه‏اى به شاه اللاان نگاشت و او براى فيلان شاه و فيلان شاه براى طرخان شاه خزر نگاشت پس ما يك شبانه روز نزد او مانديم تا وى پنج تن راهنما همراه ما كرد و، از آنجا بيست و شش روز راه رفتيم تا به زمينى سياه متعفن رسيديم، ما پيش از رسيدن به آنجا مقدارى سركه براى بو كشيدن با خود آورديم.

پس ده روز راه پيموديم تا به شهرهايى ويران رسيديم و بيست و هفت [1] روز در آنها راه رفتيم. و چون درباره آنها پرسيديم گفته شد كه همان شهرهايند كه ياجوج و ماجوج به آنها در مى‏آمده ويرانشان مى‏كردند.

سپس به سوى دژهائى رفتيم كه در نزديكى كوهى بودند كه سد در دهانه يكى از دره‏هاى آنست. ناگهان در آنجا با گروهى برخورديم كه به تازى و پارسى سخن مى‏راندند [2] و مسلمان بودند و قرآن مى‏خواندند و مسجدها و مكتب‏ها مى‏داشتند. ايشان پرسيدند: از كجا آمده‏ايد؟

گفتيم ما پيك امير مؤمنان هستيم! ايشان شگفت زده مى‏پرسيدند: امير مؤمنان؟ ما گفتيم: آرى! گفتند: او پير است يا جوان؟ گفتيم جوانست. گفتند: [3] در كجا است؟

گفتيم: در عراق در شهرى كه آن را سرّ من راى گويند. گفتند: ما تا

________

احسن‏التقاسيم‏2/534

كنون چنين چيزى نشنيده‏ايم [1] سپس به كوهى شديم كه صاف و بى‏گياه بود. پس كوهى ديديم كه با شكافى بريده شده كه يكصد و پنجاه ذراع پهنا مى‏داشت، پس در عضاده (ستون) ديديم كه به پهلوى كوه در دو سمت شكاف ساخته شده بود كه پهناى هر ستون (از درگاه تا ديوار در بالا) بيست و پنج ذراع [2] بود، و آنچه در پائين از آن ديده مى‏شد ده ذراع بود. همه اين ديوار به كلفتى (و بلندى) پنجاه ذراع با خشت آهنين‏

________________

احسن‏التقاسيم2/535

در مس پوشانيده ساخته شده است. يك دروند [1] آهنين به درازاى يكصد و بيست و پهناى پنج ذراع روى دو ستون به گونه‏اى سوار شده كه از هر سر آن ده ذراع بر روى ستون است. بر بالاى دروند، با همان خشت‏هاى آهنين در مس پوشانيده، ديوارى به بالاى كوه، تا چشم كار كند كشيده‏اند.

در بالاى آن [2] بالكون‏هائى هست، و در هر بالكون دو شاخ رو در روى يك ديگر نهاده شده است. [3] دروازه آهنين با دو لنگه بسته شده كه پهناى هر يك پنجاه ذراع در بلنداى پنجاه [4] ذراع به كلفتى پنج ذراع است. پاشنه هر لنگه [با گردونه‏اى‏] به دروند پيوسته است. [5] بر روى در يك قفل اسطوانه شكل هست كه هفت ذراع دراز او يك باع قطر آنست [6] اين قفل در بيست و پنج ذراعى زمين آويخته است. پنج ذراع بالاى قفل يك كلون درازتر از آن هست كه درازى هر يك از دو گيره آن دو ذراع است. روى اين كلون يك كليد به درازاى يك ذراع و نيم آويخته كه دوازده‏

_________

ا