ساسانیان

دوستان بعضی از این بشقاب ها حتی وب سایت شخصی هم دارند که متاسفانه همشون به زبان انگلیسی میباشد این نشون میده که خود خارجی ها بیشتر از ما ایرانی ها به تاریخ ما علا قه مند هستن ومطالب بسیار زیادی در بارهی اون ها در اینترنت منتشر کرده اند واقعا خیلی خوب شد که این اشیا های قدیمی از ایران خارج شدند. نمونشو در زیر میتونین ببینین




Prince Varahran out Hunting
5th century
Silver, gilding Diam 28 cm
According to tradition, the Prince wears an official robe and a crown with ram's horns. On this dish he is shown fighting two wild boars. The horns on the crown were the symbol of royalty. Trying to remain firm in his saddle, he strikes at one of the boars. It should be noted that the wild boar was one of the incarnations of the god of Victory, who bore the same name as the Prince.

آتوروانان یا آذربانان طبقه ی مغان و روحانیون زرتشتی بودند. آنان به امور دین و سیاست و جزئیات زندگی مردم و دولت نظارت داشتند.
رثشتاران همان ارتشتاران بودند. آنان از طبقات جنگی، سواران، اعیان و خانواده های اصیل و نجیب بودند که همگی صاحبان ملک و املاک فراوانی بودند. شاه و خانواده اش نیز جزء این طبقه محسوب می شدند.
واستریوشان یا دهبانان، صاحبان مواشی و ستور و مراتع و مزارع و ... بودند که معمولا کدخدایان دهها بودند و وظیفه ی جمع آوری مالیات و خراج به عهده ی آنان بود.
زرتشت، مردم را به این گروهها نامگذاری کرده بود. زیرا به اعتقاد او مردم یا باید زراعت و دامداری کنند ، یا جنگجو و دلیر باشند و یا عالم به علم دین و علوم مختلف.
طبقه ی چهارم که بعدها شکل گرفت، طبقه ی صنعتگر و پیشه ور بود به اضافه ی بازرگانان و سوداگران. پس از اضافه شدن این دسته، در طبقه بندی ذکر شده تغییراتی صورت گرفت. بدین ترتیب:
1: آذربانان 2: ارتشتاران 3: دپیوران 4: واستریوشان و هوتخشان
فردوسی در این باره می گوید: در زمان جمشید چهار طبقه شکل گرفت به نامهای
1: کاتوزیان 2: نیساریان 3: نسودی 4:اهنوخشی
اما اصل آن همان است که از قبل گفته شد.

درود
به تازگی دیدم که برخی کاربران تازی گرا دست به گزافه گویی یازیده اند و گفته اند سپاه قدرتمند ساسانیان (؟) از تازیان مسلمان شکست خورد !!!!! این جملات جز دروغ چیزی نیست .
اینها که سواد ندارند نمیدانند که ایران و روم پیش از یورش تازیان با یکدیگر در جنگ 28 ساله بودند و این جنگ ها از سپاهان قدرتمند ایران و روم چیزی باقی نگذاشت .
کدام حکومت است که بعد از 28 سال جنگ بنواند ارتشی پر شمار و قدرتمند بسیج کند ؟
در اینجا ما با استناد به سخن همین مورخین تازی گرا و اسلام گرا این دروغ هایشان را آشکار خواهیم نمود . امید است که دوستان از خرد خویش استفاده کنند و بیش از این گزافه گویی نکنند !
بنا بر نوشته مورخین تازی گرا همچون طبری شمار ایرانیان در جنگ قادسیه از تازیان بسی بیشتر بود. حال همین مورخین نبشته اند که رستم فرخزاد سپاه خود را مقابل فرات آرایش داد و حال آنکه در پشت فرات نخلستان بود . و سپس طوفان شن وزید و بر آن بود که ایران سپاه بشکست. و در هنگام طوفان نخلستان بهترین مکان برای آرایش جنگی است .
آیا رستم فرخزاد چنین کودن بوده که وزش طوفان را پیشبینی نمیکرد تا در پشت فرات موضع گیری کند؟ رستم فرخزادی که یزدگرد بهتر از او پیدا نکرد و پدرش هم از سرداران بزرگ بود ؟خیر به یزدان چنین نبوده . پاسخ این است که موضوع فزونی تعداد ایرانیان دروغی بیش نیست و تعداد اعراب بسیار بیشتر بوده پس رستم فرخزاد در مقابل فرات موضع گیری کرده بود تا از محصور شدن نیرو هاجلوگیری کند و هر آنکس که از جنگ بداند ( چنانکه کورش هم چنین کرد )آگاه است که هنگامی که شمار سپاهان خودی کمتر از دشمن باشد سپاهان را در مقابل چیزی قرار میدهند که از پشت بر آنان حمله برده نشود تا محاصره شوند و رستم چاره ای جز این بر جلوگیر از محصور شدن نیرو ها نداشته . این مورخان تازی گرا برای آنکه پیروزی تازیان را بسیار ارزشمند جلوه داده و دلاوری های ایرانیان را نیز نادیده بگیرند، دست به چنین جعلیاتی زده و شمار ارتش ایران در قادسیه را گاه تا ارقام ملیونی نیز بالا برده اند. حال آنکه هنگام یورش تازیان هنوز آتش جنگ های داخلی فروکش نکرده و حیطه اختیارات یزدگرد سوم عملاً از چند ایالت فراتر نمی رفت و همین مورد بسیج یک ارتش پرشمار را ناممکن می ساخت. هرچند که ایرانیان هم بسیار دلیرانه جنگیده و اگر نیروی کمکی تازیان و همچنین طوفان (که سوی جبهه ایران می وزید‌) در کار نبود، ای بسا پیروز شده و شر این سیل ویرانگر و مخرب را از سر ایران کم می کردند.
دیگر فرموده اند که ایرانیان در قادسیه از پیل بهره میجسته اند . بی شک این دروغ را گفته اند تا دلیری های ایرانیان را به فیل نسبت دهند و هر جنگی را که شکست خورده اند بگویند که از پیل شکست خورده اند نه از ایرانیان ! باری درست است که در سپاه ساسانیان پیل از قسمت های مهم بود ولی میدانیم که یزدگرد جز از تیسفون بر جایی شاهنشاه نبود پس پیل از کجا آورده ؟ دیگر چنانکه خود این تازیان هم میگویند در قادسیه شن نرم بوده (مدرک ما طوفان شن است ) و پیل در آن شرایط بهره ای ندارد .

جنگهای دلیرانه و جانبازانه‌ی شاپور دوم با رومیان در دفاع از مرزهای کشور و شکستهای رومیان متجاوز در آمیدا و نصیبین
سرکوب قبایل عرب که در تلاش ورود به درون سرزمینهای عراق بودند

یادداشتهای یک وقایع‌نگار دربار روم از دیده‌های شخصش درباره رشادتهای شاپور دوم در راه شکو بخشیدن به ایران و ایرانی:
«شاپور در نزدیکی شهر از سپاهیانش جدا شد و در حالی‌که نگهبانانش اورا همراهی می‌کردند، سواره در آرامش کامل و اعتماد به‌نفس عجیبی به‌سوی دروازۀ شهر به‌راه افتاد. او بی‌باکانه، چندان به‌دروازه نزدیک شد که خطوط چهره‌اش را ما می‌توانستیم تشخیص بدهیم. به‌یک‌باره تیرها و زوبینها از این‌سو توسط مدافعان شهر از فراز برجها برسرش باریدن گرفت، و اگر ابری از گرد و غبار وی‌را از نظر تیراندازان نپوشانده بود حتمًا از پا درمی‌آمد. فقط ردایش را پیکان از هم دراند، و او و همراهانش با همان آرامشی که به‌شهر نزدیک شده بودند به‌لشکرگاه برگشتند.»
«شاپور گرچه خودش مجبور نبود که بجنگد ولی پیشاپیش همه می‌جنگید و از هیچ خطری نمی‌هراسید. او مثل یک سرباز در پیشاپیش سپاهیانش می‌جنگید. رومیان باران تیرهایشان را به‌سوی او گشودند. بسیاری از افراد پیرامون او از پا درآمدند، ولی تیری به‌او اصابت نکرد. او از این صف به‌آن صف می‌رفت و سربازانش را تشویق می‌کرد، بدون آنکه باران تیرهای ما یا دیدن آن‌همه کشتگان در او اثری بگذارد و ارادۀ او را سست کند یا او را از مرگ بهراساند. آن‌روز نیز نبردها تا پاسی از شب ادامه داشت. روز بعد، هنوز خورشید برندمیده، شاپور با روحیه‌ئی پر از خشم و کینه، سپاهیانش را با فریادهایش آمادۀ نبرد کرد»

دربارۀ رفتار شاپور دوم با اسیران جنگی، مارسلینوس با شگفتی بسیار می‌نویسد که ایرانیان نه به‌زنانِ‌ رومیان تجاوز می‌کردند، نه اسیران رومی را می‌کشتند، و نه تصمیم داشتند که کسی از آنها را برده کرده دربازارها بفروشند. او از زنِ اسیرشدۀ یک افسر بلندپایه به‌نام گروگاسیوس سخن می‌گوید که در زیبائیش زبان‌زد بود، و شوهرش مشاور امپراتور بود، و با شگفتی می‌نویسد که شاپور وقتی او را دید به‌او دلداری داد که ما نه با تو و نه با شوهرت رفتار ناپسند نخواهیم داشت، بلکه تو را با زنان دیگر به‌ایران خواهیم برد و به‌شوهرانتان تحویل خواهیم داد. و می‌افزاید که شاپور به سپاهیانش دستور داد که مبادا نسبت به زنان اسیرشده بی‌احترامی نمایند، و دستور داد که زنان را آزاد بگذارند تا مراسم دینی‌شان را انجام دهند. همچنین می‌نویسد که گروگاسیوس چونکه عاشق زنش بود پس از آن به‌ایران رفته به‌حضور شاپور رسید، شاپور او را مورد نوازش قرار داد، زنش را به‌او برگرداند، و به‌او پیشنهاد کرد که در ایران بماند، و گروگاسیوس در ایران ماندگار شد، و شاپور امکانات بسیار در اختیارش گذاشت.

نخستین نظام آوانگاری جهان را ایرانیان در دوره ساسانی اختراع کردند که در تاریخ خط بینظیر است.

دکتر سعید عریان، متخصص زبانهای باستانی ایران و رئیس پژوهشکده زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می گوید :

«ایرانیان در دوره ساسانی خط اوستایی را اختراع کردند که در تاریخ خط بینظیر است. اگر در تمام تاریخ خط، فقط یک خط اوستایی در ایران اختراع شده بود، با همه خطوط دیگر برابری میکرد.»

دلائل زیادی را برای برتری خط اوستایی به قرار زیر است :

1-آنکه خط اوستایی برای زبان اوستایی ابداع شد. در حالی که میان خطوط مرده و زنده موجود، هیچیک از خطها دقیقا` برای زبان بهخصوصی ابداع نشده است.

همین امر موجب شده که خط اوستایی قابلیت بیان تمام واجهای این زبان را داشته باشد و این، امتیاز دیگر خط اوستایی است.

2-هیچ خطی در دنیا نیست که بتواند تمام واج های زبان خود را بیان کند جز خط آوانگار که آن هم متعلق به هیچ زبانی نیست.

دکتر عریان درباره این مثل «با خط اوستایی حتی میتوان آوای پرندگان را نوشت» گفت: البته تا این حد که اغراق است اما این مثل نشان میدهد که خط اوستایی چقدر دقیق است.

قابلیت آوانگاری این خط آنقدر بالاست که با آن میتوان زبانهای مختلف امروزی جهان را آوانگاری کرد و در این گفته هیچ اغراقی نیست.

3-زبان اوستایی 14 واکه (حرف صدادار) دارد و خط اوستایی 14 نشانه برای این واکهها دارد. هیچ زبان و خطی در جهان این تعداد واکه و نشانه خطی برای آن ندارد.

بهگفته دکتر عریان، ایرانیان در طول تاریخ دو یا سه بار استفادههای بسیار جدی از این خط کردند که مهمترین آن پازند است.

پازند زبان نیست، خط هم نیست. یک شیوه آوانگاری سنتی است. پازند یعنی آوانویسی خط پهلوی به خط اوستایی و این نخستین اقدام آوانگاری یک خط بوده که در طول تاریخ خط، حادثه بسیار مهم و منحصر بهفردی بوده است.

*****************************************************

نخستین نظام آوانگاری جهان را ایرانیان در دوره ساسانی اختراع کردند که در تاریخ خط بینظیر است.

دکتر سعید عریان، متخصص زبانهای باستانی ایران و رئیس پژوهشکده زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می گوید :

«ایرانیان در دوره ساسانی خط اوستایی را اختراع کردند که در تاریخ خط بینظیر است. اگر در تمام تاریخ خط، فقط یک خط اوستایی در ایران اختراع شده بود، با همه خطوط دیگر برابری میکرد.»

دلائل زیادی را برای برتری خط اوستایی به قرار زیر است :

1-آنکه خط اوستایی برای زبان اوستایی ابداع شد. در حالی که میان خطوط مرده و زنده موجود، هیچیک از خطها دقیقا` برای زبان بهخصوصی ابداع نشده است.

همین امر موجب شده که خط اوستایی قابلیت بیان تمام واجهای این زبان را داشته باشد و این، امتیاز دیگر خط اوستایی است.

2-هیچ خطی در دنیا نیست که بتواند تمام واج های زبان خود را بیان کند جز خط آوانگار که آن هم متعلق به هیچ زبانی نیست.

دکتر عریان درباره این مثل «با خط اوستایی حتی میتوان آوای پرندگان را نوشت» گفت: البته تا این حد که اغراق است اما این مثل نشان میدهد که خط اوستایی چقدر دقیق است.

قابلیت آوانگاری این خط آنقدر بالاست که با آن میتوان زبانهای مختلف امروزی جهان را آوانگاری کرد و در این گفته هیچ اغراقی نیست.

3-زبان اوستایی 14 واکه (حرف صدادار) دارد و خط اوستایی 14 نشانه برای این واکهها دارد. هیچ زبان و خطی در جهان این تعداد واکه و نشانه خطی برای آن ندارد.

بهگفته دکتر عریان، ایرانیان در طول تاریخ دو یا سه بار استفادههای بسیار جدی از این خط کردند که مهمترین آن پازند است.

پازند زبان نیست، خط هم نیست. یک شیوه آوانگاری سنتی است. پازند یعنی آوانویسی خط پهلوی به خط اوستایی و این نخستین اقدام آوانگاری یک خط بوده که در طول تاریخ خط، حادثه بسیار مهم و منحصر بهفردی بوده است.

****************************************************

منبع: درسهایى از تاریخ تحلیلى اسلامى جلد 1 صفحه 111
نویسنده: رسولى محلاتى
حدیث:ولدت فی زمن الملک العادل
این حدیث نیز در برخى از روایات بدون سند از رسول‏خدا«ص‏»نقل شده که فرمود:«ولدت فى زمن الملک العادل‏انوشیروان‏» ⁽¹⁾ من در زمان پادشاه دادگر یعنى انوشیروان متولدشدم...
ولى این حدیث گذشته از اینکه از نظر عبارت فصیح نیست وبسختى مى‏توان آن را به یک ادیب عرب زبان نسبت داد تا چه‏رسد به پیامبر اسلام و فصیح‏ترین افراد عرب از چند جهت جاى‏خدشه و تردید است:
1-از نظر سند که بدون سند و بطور مرسل نقل شده...و ازکتاب‏«الموضوعات الکبیر على قارى‏»-یکى از دانشمندان اهل‏سنت-نقل شده که در باره این حدیث چنین گفته:
«...قال السخاوى لا اصل له،و قال الزرکشى کذب باطل،و قال السیوطى قال البیهقى فى شعب الایمان:تکلم شیخناابو عبد الله الحافظ بطلان ما یرویه بعض الجهلاء عن‏نبینا«ص‏»ولدت فى زمن الملک العادل یعنى انوشیروان‏». ⁽²⁾
یعنى سخاوى گفت:این حدیث اصلى ندارد،و زرکشى‏گفته:دروغ باطلى است،و سیوطى از بیهقى در شعب الایمان‏نقل کرده که استادش ابو عبد الله حافظ در باره بطلان آنچه برخى‏از نادانان از پیغمبر ما«ص‏»روایت کرده‏اند که فرمود: «ولدت‏فى زمن الملک العادل یعنى انوشیروان‏»سخن گفته...
2-طبق این حدیث رسول خدا«ص‏»انوشیروان ساسانى رابه عدالت‏ستوده،و دادگر و عادل بودن او را گواهى داده،و بلکه‏به ولادت در زمان وى افتخار ورزیده،ولى با اطلاعى که ما ازوضع دربار ساسانیان و انوشیروان داریم نسبت چنین گفتارى‏برسولخدا«ص‏»و تایید عدالت او از زبان رسول خدا«ص‏»قابل‏قبول و توجیه نیست،و ما در اینجا گفتار یکى از نویسندگان‏معاصر را که در باره زندگى چهارده معصوم علیهم السلام قلمفرسائى‏کرده و اکنون چشم از این جهان بر بسته ذیلا براى شما نقل مى‏کنیم،تا به‏بینیم واقعا سلطان عادلى در گذشته وجود داشته؟و آیا انوشیروان‏عادل بوده یا نه؟ نویسنده مزبور چنین مى‏نویسد:
انوشیروان کسرى به عدالت مشهور است ولى اگر نگاهى‏بى طرفانه باوضاع اجتماعى ایران در زمان سلطنت وى‏بیفکنیم خواه و ناخواه ناچاریم این عدالت را یک‏«غلطمشهور»بنامیم.زیرا در زمان سلطنت انوشیروان عدالت اجتماعى بر مردم ایران حکومت نمى‏کرد.
در اجتماع از مساوات و برابرى خبرى نبود.ملت ایران در آن‏تاریخ با یک اجتماع چهار طبقه‏اى بسر مى‏برد که محال بودبتواند از عدالت و انصاف حکومت‏بهره‏ور باشد.
درست مثل آن بود که ملت ایران را در چهار اتاق مجزا ومستقل جا بدهند و هر یک از این چهار اتاق را با دیوارى‏محکم‏تر از آهن و روى،از اتاق دیگر سوا و جدا بسازند.
گذشته از شاه و خاندان سلطنتى که در راس کشور قرار داشتندنخستین صف،صف‏«ویسپهران‏»بود که از صفوف دیگرملت‏به دربار نزدیکتر و از قدرت دربار بهره‏ورتر بود.طبقه‏ویسپهران از امیرزادگان و«گاه‏پور»ها تشکیل مى‏یافت.
و بعد طبقه‏«اسواران‏»که باید از نجبا و اشراف ملت تشکیل‏بگیرد...امراى نظام و سوارگاران کشور از این طبقه‏بر مى‏خواسته‏اند.
طبقه سوم طبقه دهگانان بود که کار کتابت و دبیرى وبازرگانى و رسیدگى بامور کشاورزى و املاک را بعهده‏داشت.
طبقه چهارم که از اکثریت مردم ایران تشکیل مى‏شدپیشه‏وران و روستاییان بودند،سنگینى این سه طبقه زورمند واز خود راضى بر دوش طبقه چهارم یعنى پیشه‏وران و روستاییان‏فشار مى‏آورد.مالیات را این طبقه ادا مى‏کرد.کشت و کاربعهده این طبقه بود رنج‏ها و زحمت‏هاى زندگى را این طبقه مى‏کشید و آن سه طبقه دیگر که از دهگانان و اسواران وو یسپهران تشکیل مى‏یافت‏به ترتیب از کیف‏ها و لذت‏هاى‏زندگى یعنى دسترنج طبقه چهارم استفاده مى‏کرد.
میان این چهار طبقه دیوارى از آهن و پولاد بر پا بود که مقدورنبود بتوانند با هم بیامیزند.اصلا زبان یکدیگر رانمى‏فهمیدند.
اگر از طبقه ویسپهران پسرى دل به یک دختر دهگانى یادخترى از دختر اسواران مى‏بست ازدواجشان صورت پذیر نبود.
انگار این چهار طبقه چهار ملت از چهار نژاد علیحده وجداگانه بودند که در یک حکومت زندگى مى‏کردند.
تازه طبقه ممتازه دیگرى هم وجود داشت که دوش به دوش‏حکومت‏بر مردم فرمان مى‏راند.این طبقه خود را مطلقا فوق‏طبقات مى‏شمرد زیرا بر مسند روحانیت تکیه زده بود و اسمش‏«موبد»بود.فکر کنید.آن کدام عدالت است که مى‏تواند براین ملت چهار اشکوبه بیک سان حکومت کند.
این طبقه بندى در نفس خود بزرگترین ظلم است.این خودنخستین سد در برابر جریان عدالت است تا این سد شکسته‏نشود و تا عموم طبقات بیک روش و یک ترتیب بشمار نیایند،تا ویسپهران و پیشه‏وران دست‏برادرى بهم نسپارند و پنجه‏دوستى همدیگر را فشار ندهند محال است از عدالت اجتماعى‏و برابرى در حقوق عمومى بیک میزان استفاده کنند.
در حکومت‏ساسانیان حیات اجتماعى بر دو پایه‏«مالکیت‏»و«فامیل‏»قرار داشت.ملاک امتیاز در خانواده‏ها لباس شیک‏و قصر مجلل و زنهاى متعدد و خدمتگذاران کمر بسته بود.
«خسروانى کلاه و زرینه کفش علامت‏بزرگى بود»طبقات‏ممتاز یعنى مؤبدان و ویسپهران در زمان ساسانیان از پرداخت‏مالیات و خدمت در نظام مطلقا معاف بودند.
پیشه‏وران زحمت مى‏کشیدند،پیشه وران بجنگ مى‏رفتند،پیشه وران‏کشته مى‏شدند و در عین حال نه از اینهمه رنج وفداکارى تقدیر مى‏شدند و نه در زندگى خود روى آسایش وآرامش مى‏دیدند.
تحصیل علم و معارف ویژه مؤبدان و نجبا بوده،بر طبقه‏چهارم حرام بود که دانش بیاموزد و خود را جهت مشاغل عالیه‏مملکت آماده بدارد.
حکیم ابو القاسم فردوسى در شاهنامه خود حکایتى دارد از«کفشگر»و«انوشیروان‏»روایت مى‏کند که خیلى شنیدنى‏است و ما اکنون عین روایت را از شاهنامه در اینجا بعنوان‏شاهد صادق نقل مى‏کنیم:
بشاه جهان گفت‏بو ذرجمهر که اى شاه با داد و با راى و مهر سوى گنج ایران دراز است راه تهیدست و بیکار مانده سپاه بدین شهرها گرد ما،در کس است که صد یک ز مالش سپه را بس است ز بازارگانان و دهقان درم اگر وام خواهى نگردد دژم بدان کار شد شاه همداستان که داناى ایران بزد داستان فرستاده‏اى جست‏بو ذرجمهر خردمند و شادان دل و خوبچهر بدو گفت از ایدر دو اسبه برو گزین کن یکى نام بردار گو ز بازارگانان و دهقان شهر کسى را کجا باشد از نام بهر ز بهر سپه این درم وام خواه بزودى بفرماید از گنج‏شاه
فرستاده بزرگمهر در میان دهقانان و بازرگانان شهر مرد کفشگرى‏را پیدا کرد که پول فراوان داشت.
یکى کفشگر بود موزه فروش بگفتار او پهن بگشاد گوش درم چند باید؟بدو گفت مرد دلاور شمار درم یاد کرد چنین گفت کى پر خرد مایه‏دار چهل مر درم،هر مرى صد هزار بدو کفشگر گفت کاین من دهم سپاسى ز گنجور بر سر نهم بیاورد قپان و سنگ و درم نبد هیچ دفتر بکار و قلم
کفشگر با خوشرویى و رغبت ثروت خود را در اختیار فرستاده‏بزرگمهر گذاشت.
بدو کفشگر گفت اى خوب چهر نرنجى بگویى به بو ذرجمهر که اندر زمانه مرا کودکیست که آزار او بر دلم خوار نیست بگویى مگر شهریار جهان مرا شاد گرداند اندر نهان که او را سپارم به فرهنگیان که دارد سرمایه و هنگ آن فرستاده گفت این ندارم برنج که کوتاه کردى مرا راه گنج
فرستاده به کفشگر وعده داد که استدعاى او بوسیله بزرگمهر بعرض‏انوشیروان برسد.و بزرگمهر هم با آب و تاب بسیار تقاضاى کفشگررا که اینهمه درهم و دینار بدولت تقدیم داشته بود در پیشگاه شاه‏معروض داشت و حتى خودش هم خواهش کرد:
اگر شاه باشد بدین دستگیر که این پاک فرزند گردد دبیر ز یزدان بخواهد همى جان شاه که جاوید باد و سزاوار گاه
اما انوشیروان بیرحمانه این تقاضا را رد کرد و حتى پول کفشگر راهم برایش پس فرستاد و در پاسخ چنین گفت:
بدو شاه گفت اى خردمند مرد چرا دیو چشم ترا خیره کرد برو همچنان باز گردان شتر مبادا کزو سیم خواهیم و در چو بازارگان بچه،گردد دبیر هنرمند و با دانش و یادگیر چو فرزند ما بر نشیند به تخت دبیرى ببایدش پیروز بخت هنر باید از مرد موزه فروش سپارد بدو چشم بینا و گوش بدست‏خردمند مرد نژاد نماند بجز حسرت و سرد باد شود پیش او خوار مردم شناس چو پاسخ دهد زو نیابد سپاس
و دست آخر گفت که دولت ما نه از این کفشگر وام مى‏خواهد و نه‏اجازه مى‏دهد که پسرش به مدرسه برود و تحصیل کند زیرااین پسر پسر موزه فروش است‏یعنى در طبقه چهارم اجتماع قراردارد و«پیروز بخت‏»نیست در صورتیکه براى ولیعهد مادبیرى‏«پیروز بخت‏»لازم است.
آرى بدین ترتیب پسر این کفشگر و کفشگران دیگر و طبقاتى‏که در صف نجبا و روحانیون قرار نداشتند حق تحصیل علم وکسب فرهنگ هم نداشتند.
البته انوشیروان به نسبت پادشاهان دیگر از دودمانهاى‏ساسانى و غیر ساسانى که مردم را با شکنجه و عذاب‏هاى‏گوناگون مى‏کشتند عادل است.
آنچه مسلم است اینست که کسرى انوشیروان دیوان‏عدالتى بوجود آورده بود و تا حدودى که مقتضیات اجتماعى‏اجازه مى‏داد به داد مردم مى‏رسید ولى اینهم مسلم است که‏در یک چنین اجتماع...در اجتماعى که به پسر کفشگر حق‏تحصیل علم ندهند و ویرا از عادى‏ترین و طبیعى‏ترین حقوق اجتماعى و انسانى محروم سازند عدالت اجتماعى برقرارنیست.
گناه کفشگر به عقیده شاهنشاه ساسانى این بود که‏«پیروزبخت‏»نبود...
در اینجا باید بعرض خسرو انوشیروان رسانید که آیا این‏کفشگر زاده‏«نا پیروز بخت‏»ایرانى هم نبود؟
نگارنده گوید:تازه معلوم نیست چگونه این داستان از لابلاى‏تاریخ ساسانیان و پادشاهان که پر از مدیحه سرائى و تمجیدهاى‏آنچنانى است نقل شده،و فردوسى که معمولا افسانه‏پرداز آنان‏بوده و گاهى بگفته خودش کاهى را به کوهى جلوه مى‏داده‏چگونه این داستان را با این آب و تاب نقل کرده؟و گویا این‏بیدادگرى را عین عدالت و داد مى‏دانسته،که آنرا در کتاب خودبنظم درآورده و زحمت‏سرودن آنرا بخود داده است!!و شاید-چنانچه بعضى احتمال داده‏اند-هدف فردوسى نیز همین‏افشاءگرى بوده که از این دروغ مشهور پرده بردارد و عدالت‏دروغین انوشیروان را بر ملا سازد!
3-اختلاف در نقل حدیث و بخصوص اختلاف در متن آن‏که سبب تردید در اصل حدیث و تضعیف آن مى‏شود زیرا دربرخى از روایات همانگونه که شنیدید«ولدت فى زمن الملک العادل انوشیروان‏»است،و در برخى دیگر بدون لفظ‏«انوشیروان‏»و در برخى با اضافه کلمه‏«یعنى‏»است،بگونه‏اى‏که از نقل‏«على قارى‏»استنباط مى‏شد که معلوم نیست کلمه‏«یعنى‏»از اضافات راوى است‏یا جزء متن روایت است،و دربرخى از نقلها متن این روایت‏بگونه دیگرى نقل شده که نه لفظ‏«عادل‏»در آن است و نه لفظ‏«انوشیروان‏»مانند روایت‏اعلام الورى طبرسى و کشف الغمه که در آن اینگونه است:
«...ولدت فى زمان الملک العادل الصالح‏»که همین عبارت در نقل مجلسى‏«ره‏»در بحار الانوار لفظ‏«العادل‏»هم ندارد و اینگونه نقل شده‏«ولدت فى زمان الملک‏الصالح‏»که طبق این نقل معلوم نیست این پادشاه عادل صالح،یا این پادشاه صالح و شایسته چه کسى بوده،چون بر فرض صحت‏حدیث روى این نقل معلوم نیست منظور رسولخدا«ص‏»انوشیروان باشد،و از اینرو مرحوم طبرسى و اربلى که خود متوجه‏این مطلب بوده‏اند قبل از نقل این قسمت در مورد سال ولادت‏آنحضرت مى‏نویسند:
«...و ذلک لاربع و ثلاثین سنة و ثمانیة اشهر مضت من ملک‏کسرى انوشیروان بن قباد...و هو الذى عنى رسول الله-صلى الله‏علیه و آله-على ما یزعمون:ولدت فى زمان الملک العادل الصالح‏».
پى‏نوشتها:
1-بحار الانوار ج 15 ص 250.مناقب ج 1 ص 172.
2-«الموضوعات الکبیر»على قارى-ط کراچى

چون نامه پیامبر صلی الله علیه و آله به کسری رسید، خشم آمدش، گفت: این کیست که نام خویش پیش از نام من نوشته است و آن نامه را بدرید و رسول صلی الله علیه و آله را خوار داشت. چون این خبر به پیغمبر صلی الله علیه و آله رسید، فرمود: که او ملک خویش درید و...

چون کار پیغمبر صلی الله علیه و آله قوی شد. کسری دو رسول بیرون کرد و نزد پیغمبر صلی الله علیه و آله فرستاد و نامه کرد به باذان که مَلِک یمن بود از دست کسری، و اندر نامه باذان نوشت که باید که چون این نامه برخواِنی کسی فرستی به زمین یثرب، سوی آن مرد که آن جا دعوی پیغمبری {همی کند} و نام وی محمد و بفرمای تا او را به آهن بندند و سوی من آرند...

هر دو رسولان برفتند و پیش پیغمبر صلی الله علیه و آله آمدند، ریش ها سترده و سبلت ها دراز کرده. پیغمبر صلی الله علیه و آله چون ایشان را بدید، عجب آمدش، گفت: چرا چنین کردید؟ گفتند: خدایگان ما، ما را چنین فرمود که: ریش بتراشید و سبلت به جای رها کنید.
مصطفی صلی الله علیه و آله فرمود: مرا خدای چنین فرمود، تا سبلت بِستُرم و ریش عفو کنم (رها کنم)... .{ بعد از مدتی پیامبر صلی الله علیه و آله به سلمان فرمود که بگو:} پیغمبر صلی الله علیه و آله می گوید که خدای {من} خدایگان شما را بکشت و شیرویه پسرش را برو مسلط کرد، تا او را بکشت. - {آن دو برگشتند} نزد باذان رفتند به یمن و نامه شیرویه نیز به سوی او آمده بود که پرویز [را بکشتند] و من به ملک بنشستم. هرچند سپاه [که] با توست اندر یمن بیعت من از ایشان بستان و آن مرد را که به زمین یثرب دعوت پیغمبری می کند او را مجنبان تا [فرمان] من به تو آید. اِنی کاظمی

***********************************************

*************************************************

مُحاصِرهٔ اورشَلیم بخشی از جنگ‌های ایران و روم بود که در زمان ساسانیان در 614 پس ازمیلاد روی داد.فرمانده سپاه ایران در این نبرد شهربراز بود و اسقف زکریا رهبری مبارزان بیزانسی را بعهده داشت.در این جنگ ساسانیان به کمک حدود بیست و شش هزار تن از هم پیمانان یهودی خود به پیروزی دست یافتند.بدنبال فتح اورشلیم صلیب راستین که به صلیب اصلی عیسی مسیح منسوب است جابجا شده و توسط ایرانیان به تیسفون منتقل شد.اهمیت این پیروزی برای ساسانیان بیشتر ازین خاطر بود که آنها به آبهای مدیترانه دست یافتند.

بخشی از جنگ‌های ایران و روم
<TABLE style="BORDER-RIGHT: #6caff7 1px solid; BORDER-TOP: #6caff7 1px solid; FONT-SIZE: 12px; BORDER-LEFT: #6caff7 1px solid; WIDTH: 98%; COLOR: black; BORDER-BOTTOM: #6caff7 1px solid; FONT-FAMILY: Verdana,Arial,Sans-Serif,Tahoma; BORDER-COLLAPSE: collapse; BACKGROUND-COLOR: #f4f4f4; border-spacing: 0px"> <TR>زمان <td style="BORDER-RIGHT: #6caff7 1px solid; BORDER-TOP: #6caff7 1px solid; BORDER-LEFT: #6caff7 1px solid; BORDER-BOTTOM: #6caff7 1px solid; HEIGHT: 25px"> ۶۱۴ میلادی</TD></TR> <TR>مکان <td style="BORDER-RIGHT: #6caff7 1px solid; BORDER-TOP: #6caff7 1px solid; BORDER-LEFT: #6caff7 1px solid; BORDER-BOTTOM: #6caff7 1px solid; HEIGHT: 25px"> اورشلیم</TD></TR> <TR>نتیجه <td style="BORDER-RIGHT: #6caff7 1px solid; BORDER-TOP: #6caff7 1px solid; BORDER-LEFT: #6caff7 1px solid; BORDER-BOTTOM: #6caff7 1px solid; HEIGHT: 25px"> پیروزی شاهنشاهی ساسانی</TD></TR> <TR>تغییرات سرزمینی <td style="BORDER-RIGHT: #6caff7 1px solid; BORDER-TOP: #6caff7 1px solid; BORDER-LEFT: #6caff7 1px solid; BORDER-BOTTOM: #6caff7 1px solid; HEIGHT: 25px">اورشلیم و تمام فلسطین ضمیمه شاهنشاهی ساسانی شد.</TD></TR></TABLE>
شاهنشاهی ساسانی هم‌پیمانان یهودی	امپراتوری روم شرقی
شهربراز	اسقف ذکریا
ناشناخته	ناشناخته
بسیار کم	۹۰۰۰۰ شهروند

******************************************************

تمرکزگرایی دولت ساسانی تغییرات مهمی در تجارت آن دوره ایجاد کرد، علاوه بر آن استقلال شهرهای کاروانی سوریه و بین‌النهرین نیز از بین رفت. عموما بازرگانی تحت حکومت ساسانیان همراه با سلسله مراتب قانونی، به خوبی سازماندهی شده بود.



در اواخر سده چهارم میلادی تهاجم بدویان به آسیای مرکزی و ایران شرقی به طور قابل ملاحظه‌ای مانع تجارت در شرق شد. اما با این وجود ، توسعه دیوان سالاری پایدار در هر دو امپراتوری بیزانس و ساسانی و رشد اهمیت تجارت بین آن ها و همچنین تجارت با شرق دور به پیشرفت در طول دوره خسرو اول (۷۹ _ ۵۳۱ م) و جانشینانش کمک کرد.


در این مدت «سغدیان» فعال‌ترین بازرگانان جاده ابریشم بودند. چینی‌ها، میوه، شراب، آثار فلزی (به خصوص از آهن)، زره، ظروف شیشه‌ای و همه نوع سرگرمی‌های سغدی را وارد می‌کردند. برای مثال اسلوب و مضامین هنری ایران ساسانی با طرح طاووس نر و اسب‌های بالدار روبه‌روی هم بر جامه‌های کتان ظاهر شد که در آسیای مرکزی، چین و حتی ژاپن عمومیت داشت. با این وجود اشیای کمی از این نوع و با منشاء ایرانی باقی مانده است.



ساسانیان برای فروش کالا از مهرهای گلی استفاده می کردند.

کشف مهر ساسانی در حفریات «مانتای» در سریلانکا بازتاب روابط تجاری بازرگانان ایرانی با سرزمین های دور دست است. نشانه های گستره تجارت بین‌المللی ساسانیان در آفریقا نیز مشاهده شده ، سکه‌های یافت شده در آن جا این مساله را تصدیق می‌کند.

منابع سریانی، پارسی میانه و تلموذی هم در مورد تجارت امپراتوری ساسانی اطلاعاتی به دست می‌دهند.

در دوره ساسانی، تیسفون مرکز بزرگ تجاری بین‌النهرین در ساحل دجله، جانشین بابل و سلوکیه شد.

هنوز هم جاده اصلی که از بالای بین‌النهرین، از نزدیک محل امروزی همدان _ تهران (ری باستان)، به درون فلات ایران امتداد می یافت بود و از کنار صحرا می‌گذشت و از طریق خراسان به آسیای مرکزی یا به سمت هند می‌رفت زنده است.

نقشه‌ها و سفرنامه‌ها پیوستگی برخی راه‌های تجاری روزگار باستان را آشکار می‌کند که هنوز در بیشتر آن ها تردد صورت می گیرد.

همچنین سفرنامه‌های باقی مانده از دوره ساسانی بر پیوستگی جاده‌های تجاری دلالت دارد که از سوریه و جنوب بین‌النهرین شمالی تا محل تلاقی دجله و فرات ادامه داشت، همان راهی که در دوره پارتیان نیز مورد استفاده بود. ضمن این که در امتداد تمام جاده‌ها عوارض و تعرفه از کاروان‌ها وصول می‌شد.

رومیان و پارتیان به ترتیب جای خود را به بیزانسیان و ساسانیان دادند که بر سر کنترل تجارت مزبور با هم رقابت می‌کردند. علی رغم جنگ‌های همیشگی، در امتداد راه‌های اصلی نمایشگاه‌ها و بازارهایی برپا می‌شد و حجم تجارت دائما در حال افزایش بود.

از کتب حقوق سریانی و «ماتیکان هزار دادستان» پهلوی این گونه استنباط می‌شود که تجارت ساسانیان تا حد زیادی در اختیار اتحادیه‌ها و شرکت‌ها یا خانواده‌های بازرگانی بوده که در زمینه قوانین و مقررات حاکم بر خرید و فروش تولیدات خبره بودند. از قوانین تقسیم‌ دارایی و توارث که در کتاب‌های قانون شرح داده شده تنها اندکی از آن باقی مانده است. به نظر می‌رسد مالکیت عمومی کالا، زمین و خانه‌ها شایع‌تر از مالکیت خصوصی بوده است.

اصطلاح «hambāyīh» (شراکت) نه تنها به روابط تجاری بلکه به سایر همکاری‌ها راجع به ساخت کانال های آبیاری و نظیر آن اشاره می‌کند.

در ابتدا جریان تجارت به جای داد و ستد، بر پایه نظام پولی استوار بود. سکه‌های نقره با عیار بالا که دولت ساسانی ضرب می‌کرد به عنوان پول تا واحد تورفان ترکستان نیز مورد استفاده بودند. این سکه‌ها همچنین در تجارت با نواحی بالای رود ولگا در روسیه و دریای سیاه نیز دارای ارزش بود. تجارت اخیر حتی در مقیاسی وسیع‌تر در دوره اسلامی نیز تداوم یافت. درهم نقره ساسانی مدلی برای سایر پول‌ها در شرق شد. درهم نقره ساسانی مدلی شد برای سایر پول‌هایی که در شرق، به ویژه نزد هپتالیان و یا در واحد بخارا ضرب می‌شد.

در خلال حاکمیت طولانی ساسانیان، این سکه فقط در موارد محدودی تحت تاثیر مسائل سیاسی، کم‌ارزش شد؛ یک بار در دوره پادشاهی شاپور اول (۲_۲۴۰ م) و بار دوم وقتی که پیروز (۴۸۴ _ ۴۵۹م) مجبور شده بود، غرامت سنگینی را به هپتالیان بپردازد.

مالیات‌ها و بهره‌ بالای وام‌ها باعث محدودیت بازرگانان در ایران عصر ساسانی می‌شد. بازرگانان در این زمره طبقات بالای اجتماع قرار نداشتند. برعکس آن در آسیای مرکزی آنها از احترام بیشتری برخوردار بودند.

در دوره ساسانی طبقه اعیان زمین دار در راس هرم جامعه بودند اما در مناطقی همچون بخارا و سمرقند بازرگانان بزرگ مهم‌ترین نفوذ را در همه امور حکومتی داشتند. نکته مهم این که منابع مکتوب آسیای مرکزی، کتیبه‌ها و همچنین نامه‌ها، بیشتر به ساخت کانال‌ها یا مخازنی برای آب و یا به امور مالی اختصاص دارند، در صورتی که کتیبه‌های ساسانی دارای مضامین مذهبی یا سلطنتی هستند.

مقارن با اواخر دوره ساسانی رقابت با بیزانس برای کنترل تجارت هند تشدید شد. ساسانیان بحرین و عمان را در کنترل داشتند و در سال ۵۷۰ م یمن یک پایگاه ایرانی شد. «کوسپاس» رقابت بین بازرگانان بیزانس و ساسانی را در ساحل غربی هند توصیف کرده و «پروکوپیوس» اظهار می‌دارد که ایرانیان تمام تجارت هند را در دست داشتند.

در خصوص تجارت مناطق شمالی، اطلاعات قابل مقایسه نیست، اما مقادیر زیادی سکه‌های نقره، ظروف و سایر آثار ساسانی و یا از آسیای مرکزی در روسیه پیدا شده است. این یافته‌ها به ویژه وقتی با مقادیر اندک نقره بیزانس مقایسه شود مدرکی برای تسلط ساسانیان بر این مسیر محسوب می‌شوند. ایرانیان از شمال خزر، کهربا، عسل، موم و سایر کالاها را وارد می‌کردند.

در طول تاریخ، طلا به قیمت بالایی در هند به فروش می‌رفت. به نظر می‌رسد این مساله که دلیل عمده به دست نیامدن اشیای زرین، غیر از سکه‌های طلا، از آسیای مرکزی و ایران بوده تقریبا از آغاز تاریخ عمومیت داشته است. در اوایل سده دوم قبل از میلاد کوشانیان، آخرین سلسله شرق فلات ایران بودند که مقادیر معتنابهی سکه‌های طلا در روزگار باستان ضرب کردند. حکام بعدی غالبا نقره ضرب می‌کردند، البته این بدان معنی نیست که معادن طلای کوه‌های آلتایی، تیان‌شان و جاهای دیگر از تولید دست کشیده باشند. طلا بیشتر از آسیای مرکزی و ایران به جنوب بوده می‌شد.

تجارت داخلی شاهنشاهی ساسانی نیز دارای اهمیت بود. کالاهای اصلی شامل اجناسی چون مواد غذایی، جبوبات، شراب، خشکبار، روغن خوراکی و مانند آن می‌شد که کمتر جنبه تجملی داشتند. همچنین پارچه، لباس، ظروف شاهنشاهی ساسانی و در آسیای مرکزی یافت می‌شد. احتمالا در هر دو ناحیه محصولات لبنی، گوشت، پشم و فرش‌های بافته‌ شده با وسایل و ظروف معاوضه می‌شد. مواد غذایی توسط روستاییان ساکن تهیه می‌شد.

قوانین و مقررات، معاملات داخلی را نیز همانند تجارت بین‌المللی نظم می‌بخشید. شرکت ها تامین محصولات مورد نیاز بازار را تقبل می‌کردند که خانواده‌ها یا تجار بزرگ در آن جا (بازار) محصولات یا خدمات را به معرض فروش می‌گذاشتند.

اطلاعاتی در دست نیست که آیا سیستم پستی همانند دوره هخامنشیان وجود داشته است، اما پیک‌ها و کاروان‌ها، پیغام‌ها و کالاها را به هر سو می‌رساندند. می‌توان پذیرفت که سازمان‌های خصوصی و حکومتی، بازرگانی درون مرزهای شاهنشاهی را اداره می‌کرده‌اند، البته، درک ما در این رابطه غیر مستقیم و از طریق کتاب‌های قانونی است.

گسترش وسیع تجارت در دوره اسلامی به مقدار زیادی مرهون تجربیات پیشین ساسانیان و مردمان آسیای مرکزی بوده است. اما همچنان که مرزهای خلافت اموی فراتر از حدود امپراتوری‌های ساسانی و آسیای مرکزی رفت، تجارت و بازرگانی نیز به سطوح سابق خود بازگشت.

از بین رفتن بسیاری از مرزهای داخلی، گذشته از انحصارات تجاری بیزانس و ساسانی، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای به خصوص برای حکومت‌های واحد آسیای مرکزی به ارمغان آورد.

نویسنده: ریچارد نلسون فرای

برگرفته از سایت میهن پا

*******************************************************

"سحرخیز باش تا کامروا باشی"
روزی و روزگاری بر ایران شاهی فرمانروایی می کرد به نام "انوشیروان" که وزیری دانا و خردمند به نام " بزرگمهر" داشت. شاه ، گاه و بی گاه، آن چه را که نمی دانست از وزیر می پرسید و وزیر هم راه را از چاه به او نشان می داد. همین بود که وزیر، پیش شاه جاه و مقامی به دست آورده بود . ولی روزی همین وزیر دانا به شاه حرفی زد که او را خیلی دل آزرده کرد و شاه تصمیم گرفت وزیر دانا را ادب کند.
"انوشیروان" شاه ایران، بسیاری از شبها تا دیروقت بیدار می ماند و در این ساعتها می گفت و می شنید و می خورد و می نوشید. برای همین صبح، خیلی دیر به تالار قصر می آمد تا کارهای کشور را سامان ببخشد.
"بزرگمهر" در یکی از این روزها کاسه صبرش لبریز شد. رو به شاه کرد و گفت: " قربان، چرا شبها دیر می خوابید؟ " شاه گفت: "برای شادمانی و خوشگذرانی، آیا شاه نباید خوش باشد؟ " بزرگمهر گفت : " چرا قربان، شاه هم باید خوش باشد؛ ولی دیر خوابیدن شب، دیر برخاستن صبح را به دنبال دارد. بهتر است که شاه، شبها زود بخوابد و صبحها هم زود از خواب برخیزد."
شاه با غرور و خودخواهی پرسید: " چرا وزیر؟ " بزرگمهر خیلی آرام گفت: "برای آن که گفته اند، سحرخیز باش تا کامروا باشی ."
این حرف وزیر، شاه را آزرد ؛ ولی جواب او را نداد. فقط با خودش قرار گذاشت کاری کند تا بزرگمهر از این حرف خودش پشیمان شود. این شد که فردا، در تنهایی چند تن از گماشتگان و ماموران خودش را خواست و به آنها گفت: " می خواهم سحرگاه فردا، دور از چشم این و آن، وزیر مرا در راه بگیرید و لباس از تن او بیرون کنید." گماشتگان پرسیدند:" برای چه قربان؟ " انوشیروان گفت :" برای آن که من می خواهم. فقط مواظب باشید به او آسیبی نرسد و شما را هم نشناسد." گماشتگان شاه «چشم» گفتند و رفتند.
سحرگاه فردا رسید. هوا، نیمه روشن بود. پایتخت، ساکت و خاموش بود. در این حال وزیر دانا با آرامش گام برمی داشت تا خود را به قصر برساند و کارها را آغاز کند و گره از کار دیگران بگشاید. "بزرگمهر" به حال خود بود که ناگهان از پشت دیواری گماشتگان شاه با صورتهای پوشیده بر سر و روی او ریختند. دیگر ندانست چه شد. فقط پرسید: " شما که هستید و از جان من چه می خواهید؟ " یکی از آنها گفت:" ساکت باش. اگر حرفی بزنی جانت را می گیریم؛ ولی اگر آرام باشی، فقط لباسهایت را می بریم." بزرگمهر گفت : " چرا لباس از تن من بیرون می آورید؟ به قصر بیایید تا اگر نیازمند و فقیر باشید به شما کمک کنم. نمی دانید که من وزیر شاه هستم؟ " دیگری گفت :" هر که می خواهی باش. ما از تو هیچ نمی خواهیم، فقط همین لباسهایی را که بر تن داری می خواهیم. " آنها لباسهای رسمی وزیر را از تنش درآوردند و او را با لباس ساده ای به حال خود رها کردند و رفتند.
" بزرگمهر" از نیمه راه خسته و کوفته به خانه بازگشت. او، تا خواست لباس تازه ای آماد کند، مدتها مشغول و گرفتار بود. تا این که چند ساعتی از صبح گذشته، به تالار قصر رسید.
"انوشیروان" آن روز، زودتر به تالار آمده بود و چشم به در داشت تا وزیر از را برسد. با دیدن وزیر خنده بلندی کرد و پرسید: "ها، وزیر چه شده؟ تو که ما را به سحرخیزی دعوت می کردی، خودت چرا این قدر دیر پیش ما آمدی؟ "
وزیر که فهمیده بود شاه کارهایی کرده، خیلی آرام گفت: "سحرگاهان در راه می آمدم که چند دزد راه را بر من بستند و لباسهایم را بردند. تا رفتم لباس دیگری آماده کنم، چند ساعتی گرفتار شدم و دیر به قصر رسیدم."
شاه خندید و دست بر دست زد و گفت : "وای بر من! دیدی چه شد؟ این هم از فایده سحرخیزی ! بگو بدانم باز هم می گویی که سحرخیز باش تا کامروا باشی؟!"
وزیر دانا گفت: " قربان، روشن است که دزدی کار ناپسندی است؛ ولی اگر آن دزدان هم سحرخیز نبودند، کامروا نمی شدند. آنها پیش از من از خواب برخاستند و به آن چه که می خواستند، رسیدند. پس باز هم می گویم که : سحرخیز باش تا کامروا باشی!"
از آن پس اگر کسی گرفتار زیادخوابی شود و دیرتر از دیگران به کارها مشغول شود، این ضرب المثل حکایت حال او می شود که " سحر خیز باش تا کامروا شوی."







پویان

نظربدید ok

ساسانیان ایرانی ترین سلسله ایران باستان بوده اند که از دیدگاه من رنگ و بوی فرهنگ این سلسله در همه زمینه های یاد شده ایرانی بوده است که هیچ فرهنگ مصری و بابلی و یونانی و ...در آن یافت نمیشود.معماری و خط نوشتاری و موسیقی و ...همه ایرانی بوده است در این سلسله که در سلسله پیشین آنها همچون هخامنشیان و اشکانیان که تا حدودی از باقی تمدن ها نیز تاثیر میگرفتند نبوده.و هم اکنون نیز معماری سنتی ایرانی و نقش و نگار های سنتی که در صنایع دستی و ...نیز میبینیم وام گرفته از ساسانیان است که در دوران پس از اسلام و بیشتر در عصر صفویان دوباره در قالب هنر صفویان شکوفا گردید و نقوش زیبای مساجد هم اکنون و اماکن سنتی در ایران پس از اسلام نیز برگرفته از هنری است که در زمان ساسانیان زاییده شد.

*****************************************************

دانشگاه جندی شاپور به عنوان اولین دانشگاه تاریخ ایران و از نخستین دانشگاه‌های عملی جهان هنوز در گوشه‌ای از شمال خوزستان ناشناخته و در حال نابودی است.

به گزارش خبرنگار مهر در اهواز، دانشگاه یا همان شهر دانشگاهی جندی شاپور که در برخی منابع حتی از آن به عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه جهان نام برده شده را شاهپور اول فرزند اردشیر ساساني بنا نهاد.

شهر جندی ‌شاپور یکی از نواحی هفتگانه خوزستان به شمار می‌رفت که از ابتدا مرکز آن استان به شمار می‌رفته و در دوره شاهپور دوم، جندی‌شاپور پایتخت دولت ساسانی و مرکز خوزستان شد. در زمان شاهپور اول شهرهای گوناگونی تاسیس شد که نام یکی از این شهرها جندی شاپور یا گندی شاپور بود.

این شهر در جنوب غربی ایران در خوزستان و نزدیک شوشتر واقع شده بود. اکثر محققین، دوره تاریخی ساسانیان را مبتکر اصول شهرسازی و معماری می‌دانند چرا که شهرهای زیادی در این دوران ساخته شد. دانشگاه جندی شاپور که در نوع خود از مهمترین مراکز علمی دنیای کهن بود در این دوران ساخته شد. این مدرسه گر چه از زمان شاهپور اول پایه ریزی شده بود اما توسط این پادشاه تعمیر و گسترش یافت.

دانشگاه جندی شاپور از مهمترین مراکز آموزشی و تحقیقی دنیای آن زمان بود که تعداد زیادی دانشمند و پزشک در آن مشغول به تدریس، تحصیل و طبابت بودند. در این مرکز علاوه بر کتب تالیف شده دانشمندان ایرانی بسیاری از کتاب‌های یونانی و هندی را به پهلوی ترجمه کرده و آنها را تعلیم می‌دادند.

در زمان انوشیروان عده‌ای از فلاسفه یونان، که بعد از تعطیلی آکادمی آتن به دلیل تعصب امپراطوری روم به ایران پناهنده شدند، مورد حمایت این پادشاه قرارگرفتند. آنان در دانشگاه جندی شاپور به تدریس مشغول شدند. انوشیروان حتی عده‌ای را به هندوستان فرستاد تا به فراگیری علوم بپردازد. طب یونان در مدرسه جندی شاپور رواج یافت. فلسفه ارسطو و افلاطون در زمان انوشیروان به فارسی ترجمه شد. برزویه طبیب نیز در زمان انوشیروان به هند رفت و با تنی چند از دانشمندان و کتب هند به ایران بازگشت.

مدرسه جندی شاپور در علم کیمیا (شیمی)، زیست شناسی و علوم پزشکی نقش مهمی داشته است. انوشیروان گذشته از تاسیس دانشکده طب جندی شاپور به تاسیس مدرسه دیگری که در آن ریاضیات، فلسفه و نجوم تدریس می‌شد در جندی شاپور اقدام کرد.

در سال 17 هجری و به روایتی دیگر، سال 19 هجری این شهر توسط مسلمانان فتح می‌شود، تصرف این شهر بدون جنگ و خونریزی صورت گرفته، بدین معنی که دروازه‌های شهر باز بوده و مردم به مانند زمان صلح بدون اسلحه به شهر وارد و یا از آن خارج می‌شده‌اند.

در اوایل اسلام هم شهرت این شهر علاوه بر دانشگاه معتبر پزشکی، به صنایع دستی، زراعت، نیشکر و برنج‌کاری فراوان آن بوده که محصول آنها به نقاط دور دست هم صادر می‌شده است. شهر جندی‌شاپور تا 372 هجری قمری آباد بوده و در قرن ششم هجری به گفته مقدسی (مورخ) به واسطه حمله برخی عشایر به ویرانه‌ای تبدیل می‌شود.

این تاریخ سرشار و گهربار بی شک دانستی‌های فراوانی برای کاوش دارد که می‌تواند عظمت ایرانیان در تاریخ را بیش از گذشته برای جهانیان به اثبات برساند ولی این گنجینه تاریخی عظیم همچنان از نبود یک کاوش جدی و حساب شده در رنج است و میراث غنی نهفته در آن در حال نابودی است.

سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان در خصوص این اثر باستانی به خبرنگار مهر در اهواز می‌گوید: جای تعجب دارد مکانی که می‌تواند اوج عظمت علمی ایرانیان در زمانیکه که اکثر مکان‌های دنیا با ابتدایی ترین شیوه، زندگی می‌کردند را نشان دهند تا این حد مغفول مانده و تاکنون یک کاوش حساب شده در آن صورت نگرفته است.

کشاورزی در 500 هکتار از محوطه

مجتبی گهستونی تاکید بر اینکه کل محوطه باستانی این دانشگاه 1000 هکتار است که در حال حاضر در 500 هکتار آن کشاورزی صورت می‌گیرد، افزود: دانشگاه جندی شاپور که شاید بتوان آن را اولین مرکز فکری و علمی جهان نامید در سال 1358 توسط گروه هفت نفره واگذاری زمین به کشاورزان محلی واگذار شده و کشاورزان در آن اقدام به کشت گندم می‌کنند که این امر تا به امروز ادامه دارد.

وی افزود: در نزدیکی این محوطه تاریخی یک روستا به نام قلعه سردار وجود دارد که باعث می‌شود همواره این محوطه تاریخی در معرض رفت و آمد مردم باشد. ضمن اینکه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی این محوطه در اختیار یک گروه آمریکایی برای انجام کارهای عمرانی قرار گرفته بود که خوشبختانه با پیروزی انقلاب و خروج آمریکایی‌ها از کشور، کارهای این گروه نیز نیمه تمام ماند و از آسیب رساندن جدی به این محوطه اینگونه جلوگیری به عمل آمد.

گهستونی با اشاره به اینکه تا به امروز تخریب‌های فراوانی در این محوطه تاریخی صورت گرفته است، گفت: در هر فصل کشاروزی که زمین این محوطه تسطیح می‌شود اشیا باستانی فراوانی با بیل‌های تراکتور از دل خاک بیرون می‌آیند و تخریب می‌شوند و اینگونه است که آثار شکوه تمدن ایرانیان توسط کشاورزان بومی به محاق نیستی سپرده می‌شود.

وی افزود: در این بین نیز تاکنون اشیا سالم فراوانی از دل خاک توسط کشاورزان و برخی حفاران بیرون آمده که برخی از آنها به میراث فرهنگی سپرده شده و تعداد قابل توجهی از آنها توسط افراد سودجو از کشاورزان که به اهمیت تاریخی این اشیا واقف نیستند، تصاحب می‌شود.

عبور جاده از محوطه دانشگاه

دبیر انجمن دوستدارن میراث فرهنگی خوزستان اظهار داشت: موضوعی که اکنون به شدت دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرده، صدور مجوز ساخت جاده آسفالته است که دقیقا از وسط محوطه باستانی این دانشگاه می‌گذرد که این امر با دستور فرماندار دزفول انجام می‌شود ولی میراث فرهنگی خوزستان با این امر مخالفت کرده است.

وی افزود: البته متاسفانه مخالفت میراث فرهنگی با این امر بسیار دیر صورت گرفته است چرا که کارهای مقدمات و زیرسازی برای ساخت جاده از سوی پیمانکار انجام شده و بخشی از محوطه را با مشکل اساسی مواجه کرده است. همچنین در سال‌های اخیر مجوز حفر 10 حلقه چاه آب در این محوطه صادر شده که برای آبیاری زمین‌های کشاورزی موجود در این منطقه صورت گرفته است.

یکی از مواردی که همواره به واسطه آنها محوطه‌های تاریخی فراموش شده یا نابود شده را می‌توان کشف کرد وجود برخی تپه‌های غیر طبیعی است. این تپه‌ها مربوط به بناهایی‌هایی باستانی است که پس از تخریب به مرور زمان خاک بر روی آنها انباشته می‌شود و به تپه‌ای خاکی تبدیل می‌شوند.

در این خصوص می‌توان به کشف معبد چغازنبیل هفت تپه اشاره کرد و توسط کاوشگران صنعت نفت که با چرخ بال مشغول بررسی منطقه بودند و تپه‌ای غیر طبیعی را مشاهده کردند اشاره کرد که در نهایت این کار آنها منجر به کشف معبد باشکوه چغازنبیل شد اشاره کرد.

گهستونی در این خصوص می‌گوید: تپه‌های باستانی فراوانی در محوطه دانشگاه وجود دارد که شاید با کاوش هر کدام از آنها می‌توان آثاری از دانشگاه باستانی جندی شاپور را پیدا کرد ولی هیچگاه این امر صورت نگرفته و این تپه‌های باستانی یکی پس از دیگری توسط افراد مختلف و کشاورزان تخریب شده است.

تخریب کامل برخی تپه‌های محوطه

وی ادامه داد: طبق اعلام جهاد کشاروزی و با توجه به عدم شناخت فنی آنها از شناسایی کامل تپه‌ها باستانی در سال 1356 در این محوطه 16 تپه باستانی وجود داشته که این تپه‌ها در دهه 70 خورشیدی به هشت تپه کاهش یافته است یعنی هشت تپه در این فاصله زمانی بر اثر تخریب‌ها و حفاری‌های صورت گرفته کاملا از بین رفته‌اند.

گهستونی تصریح کرد: در عین حال گزارش یگان پاسداران میراث فرهنگی خوزستان در سال‌های اولیه دهه‌ 80 خورشیدی این تخریب‌ها، تعرض‌ها و تسطیح‌ها را بالغ بر 50 تپه‌ باستانی عنوان می‌کند. با این وجود هنوز تپه‌هایی برای کاوش در این محوطه وجود دارد که انتظار می‌رود میراث فرهنگی با اختصاص مبالغی اقدام به این کار کند.

دبیر انجمن دوستدارن میراث فرهنگی خوزستان با اشاره به اینکه وضعیت فعلی جندی شاپور بحرانی و نگران کننده است، افزود: انتظار ما این است که پایگاه باستان شناسی جندی شاپور هرچه سریع تر برای احیا و ساماندهی این منطقه راه‌اندازی شود و این منطقه مجددا تعیین عرصه و حریم شود. البته در سال 1385 این محوطه تعیین حریم شده اما این کار به دلیل ضعف تیم باستان شناسی در انجام ضوابط تعیین حریم از سوی شورای فنی سازمان میراث فرهنگی خوزستان رد شد و پرونده آن مسکوت ماند.

گهستونی در خصوص اقدامات مورد نیاز برای نجات بخشی این محوطه گفت: برخورداری محوطه باستانی جندی شاپور از اعتبارات خاص ملی برای کاوش‌های باستانی شناسی اساسی، تسریع در راه‌اندازی پایگاه باستان شناسی جندی شاپور، ثبت محوطه جندی شاپور در فهرست آثار جهانی، خروج فوری کشاورزان از منطقه با خرید سهم زمین آنها توسط میراث فرهنگی و پرداخت کلیه خسارت‌های جهاد کشاورزی به میراث فرهنگی خوزستان از جمله موارد مورد انتظار برای احیای این محوطه است.