نامه هراکلیت به داریوش و پاسخ آن

آنچه امروز در کشور دوست داشتنی ایران روی می دهد وارون (برعکس) گذشته مردم ما است. ایرانیان همیشه مردمانی فرهیخته و دانش دوست بودند پزشکان، دانشمندان ......و نامداران بسیاری داشتند که سرآمد روزگار خود بودند اگر امروز فرزندان دانش دوست ایران راهی کشورهای دیگر می شوند و همانجا ماندگار می گردند اگر بازرگانان، پزشکان، نخبگان و زنان و مردان بزرگ ایران در کشورهای بیگانه کار می کنند و دیگر نامی از ایران نمی برند از رویدادهای امروز است در گذشته پادشاهان و بزرگان دانشمندان دیگر کشورها را تشویق می کردند به ایران بیایند و به پژوهش بپردازند جایگاهی آرام و ایمن برایشان می ساختند و به آنان ارج می گذاشتند. داریوش پادشاه بزرگ و دانش دوست ایران نیز همیشه در پی دانش و دانش اندوزی بود او علوم زمان خود را پیگیری می کرد و با دانشمندان به بحث و بررسی در مورد آنها می پرداخت وسایل آسایش دانشمندان را حتی اگر در کشورهای دیگر بودند فراهم می کرد یک از آنها فیلسوف یونانی بود به نام هراکلیت که اندیشه هایش به آموزه های مغان زرتشتی نزدیک بود او در کشور خود آزار می دید داریوش که این موضوع آگاه شداو که برخی از اثر هراکلیت را درباره طبیعت کنگ و دشوار یافته بود تصمیم می گیرد او را به ایران دعوت کند تا هم در آرامش باشد و هم دانش خود را برای او روشن نمایی. درونمایه نامه داریوش چنین است:

« داریوش شاه پسر ویشتاسپ خطاب به هراکلیتوس دانا درود می فرستد تو کتابی درباره طبیعت نوشته ای که فهم و تفسیر آن دشوار است در برخی از بخش ها اگر واژه به واژه گزارش شود به نظر می آید که شامل نیروی مشاهده و نظر در همه ی جهان است و آنچه در آن روی می دهد بر پایه خدایی ترین حرکت قرار دارد اما در باره بیشتر بخش های آن باید از داوری خودداری کرد چنان که حتا بهره مندترین کسان از ادبیات سرگردانند که تفسیر درست کتاب تو چیست. بنابراین داریوش شاه خواهان آن است که از پندهای تو بهره مند شود پس زودتر بیا تا مرا در کاخ دیدار کنی می دانم که یونانیان مردان دانای خود را ارج نمی گذارند و از شنیدن پندهای سودمند آنان غفلت می کنند ولی بدان در دربار ایران همه گونه مزیت به تو داده خواهد شد و گفت و گوهای روزانه درباره مسایل عالی و نیز زندگی خوشنامی هماهنگ با اندرزهای تو خواهیم داشت»

پاسخ هراکلیت: « از هراکلیت به داریوش شاه درود! همه ی مردم روی زمین از حقیقت عادلانه دوری می کنند و از روی بی خردی زشت خود را آز سیری ناپذیر و شهرت جویی می سپارند اما من از آنجا که همه پستی ها را به فراموشی سپرده ام و از فزون جویی که خویشاوند نزدیک حسد است گریزانم و چون از شکوه فراوان اجتناب دارم نمی توانم به سرزمین ایران بیایم من به اندک مایه خشنودم که هماهنگ با اندیشه و منظور من است».

ای کاش ایران کنونی ما دانشمندانی چون هراکلیت داشت که هرگز حتی در بدترین شرایط میهنشان را ترک نمی کردند و مسئولینی داشت که به دانشمندان و فرهیختگانش ارج می گذاشتند.

» وصیت نامه داریوش بزرگ
» وصيت نامه کوروش بزرگ
» {شناسنامه داریوش بزرگ}
» داریوش بزرگ، یك فرمانروای بی نظیر
» خلیج پارس و سندی معتبر از داریوش کبیر